Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em là vấn đề sức khỏe phổ biến và đáng quan tâm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Do hệ tiêu hóa còn non nớt và đang phát triển, trẻ nhỏ rất dễ bị tác động bởi môi trường và chế độ ăn uống.
Để giúp cha mẹ yên tâm hơn trong việc chăm sóc con, Bio4STOP chia sẻ thông tin về các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa và 5 vấn đề tiêu hóa thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Qua đó, cha mẹ có thể phát hiện sớm và xử lý kịp thời, tránh để bệnh trở nên nghiêm trọng. Khi không được phát hiện và điều trị đúng cách, rối loạn tiêu hóa không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của bé mà còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.
Các vấn đề tiêu hóa phổ biến ở trẻ nhỏ
1. Đau bụng ở trẻ: Dấu hiệu cần lưu ý
Đau bụng ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như đói, mệt mỏi, ăn quá no hoặc đầy hơi. Mặc dù khó xác định chính xác nguyên nhân, phụ huynh có thể quan sát mức độ đau bụng qua hoạt động của trẻ. Với đau bụng nhẹ, trẻ vẫn ăn uống và vui chơi bình thường. Khi đau bụng vừa phải, trẻ sẽ có biểu hiện khó chịu và giảm hoạt động. Trong trường hợp trẻ nằm co quắp và khóc, đây có thể là dấu hiệu của cơn đau bụng dữ dội.
Phần lớn các trường hợp đau bụng mãn tính ở trẻ là đau bụng chức năng – tức là cơn đau thực sự tồn tại nhưng không phải do bệnh lý. Tuy nhiên, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý khi trẻ có các dấu hiệu đi kèm như sốt, nôn, đại tiện phân máu, thức giấc ban đêm vì đau hoặc đau khi đi tiểu. Những triệu chứng này đòi hỏi thăm khám y tế để loại trừ các bệnh lý như lồng ruột, viêm ruột thừa, tắc ruột, viêm tụy cấp, nhiễm trùng đường ruột hoặc rối loạn tiêu hóa.
2. Trào ngược dạ dày-thực quản ở trẻ
Trào ngược dạ dày- thực quản (GERD) xảy ra khi dịch dạ dày hoặc axit trào ngược lên thực quản. Trẻ mắc GERD thường có các biểu hiện sau:
- Cảm giác đau bụng không rõ ràng quanh vùng rốn, có thể kèm đau ngực
- Buồn nôn hoặc chóng mặt
- Cảm giác thức ăn trào ngược và cần nuốt lại
- Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt hoặc khó di chuyển xuống. Một số trẻ có thể xuất hiện triệu chứng ho hoặc khò khè giống hen suyễn, và các triệu chứng này có thể trầm trọng hơn do trào ngược
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát GERD. Thay vì sử dụng thuốc giảm đau, cha mẹ nên tránh cho trẻ tiếp xúc với:
- Thức ăn cay, có tính axit hoặc chua, các loại cam quýt, nước táo, đồ uống có ga, trà, cà phê, sô cô la nóng, sô cô la và cam thảo
- Các loại thuốc như aspirin, ibuprofen và sản phẩm có chứa cồn
3. Không dung nạp Lactose: Hiểu để bảo vệ con tốt hơn
Lactose là loại đường tự nhiên có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Để tiêu hóa được Lactose, cơ thể cần enzyme Lactase – được sản xuất bởi ruột non. Enzyme này có vai trò phân giải Lactose thành các dạng đường đơn giản hơn để cơ thể hấp thu. Khi thiếu hoặc không có Lactase, tình trạng không dung nạp Lactose sẽ xuất hiện.
Ở trẻ em, tình trạng không dung nạp Lactose có thể xuất hiện từ khi sinh ra. Tuy nhiên, phổ biến hơn là tình trạng này phát triển tạm thời do nhiễm rotavirus hoặc giardia, gây tổn thương niêm mạc ruột – nơi sản xuất enzyme Lactase. Điều đáng mừng là khi niêm mạc ruột hồi phục (thường trong vòng 3-4 tuần), khả năng dung nạp Lactose của trẻ sẽ trở lại bình thường.
Các dấu hiệu nhận biết khi trẻ không dung nạp Lactose bao gồm: đau bụng, ợ hơi thường xuyên, sôi bụng, đầy hơi và tiêu chảy sau khi uống sữa. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ có thể chuyển sang sử dụng các sản phẩm thay thế như sữa đậu nành, đồng thời đảm bảo bổ sung đầy đủ canxi từ các nguồn thực phẩm khác. Trong trường hợp tiêu chảy do nhiễm Giardia, việc điều trị cần kết hợp kháng sinh và chế độ dinh dưỡng phù hợp.
4. Tiêu chảy: Vấn đề cần được quan tâm đúng mức
Tiêu chảy ở trẻ nhỏ thường do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Tiêu chảy cấp hay còn gọi là viêm dạ dày ruột cấp tính, biểu hiện qua việc trẻ đi ngoài phân lỏng với tần suất nhiều hơn bình thường (trên 3 lần mỗi ngày).
Đối với trẻ mới biết đi, tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước và điện giải nghiêm trọng. Với các trường hợp mất nước nhẹ, giải pháp bù nước và điện giải qua đường uống (ORS) là phương pháp điều trị hiệu quả. Mặc dù nhiều phụ huynh thường cho trẻ uống nước trái cây, nước ngọt có ga hoặc đồ uống đóng hộp, những loại nước này không thể thay thế được ORS và có thể làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng hơn. Khi trẻ bị tiêu chảy nặng kèm theo nôn và mất nước, không thể bù nước bằng đường uống, việc theo dõi và điều trị tại cơ sở y tế là điều cần thiết.
5. Táo bón: Dấu hiệu và giải pháp
Táo bón là tình trạng trẻ đi đại tiện ít hơn ba lần một tuần, kèm theo khó khăn khi đi vệ sinh hoặc phân cứng. Tình trạng này thường xuất hiện trong các giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của trẻ như khi bắt đầu ăn dặm, đi học mẫu giáo, hoặc khi có sự thay đổi trong môi trường sống và chế độ ăn uống.
Các dấu hiệu của táo bón ở trẻ mới biết đi thường biểu hiện qua những hành vi như bắt chéo chân, đứng nhón chân hoặc siết chặt mông để tránh đi vệ sinh. Táo bón kéo dài có thể dẫn đến những biến chứng như đau bụng, nứt kẽ hậu môn, phân có máu, giảm cảm giác ngon miệng và ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày của trẻ.
Việc điều trị táo bón cần có sự kết hợp giữa việc thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng. Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên cám, các loại trái cây (mơ, táo, lê), rau củ (súp lơ xanh, cà rốt, củ cải đường) và các loại đậu sẽ giúp cải thiện tình trạng táo bón. Bên cạnh đó, việc tăng cường vận động thể chất, bổ sung men vi sinh kịp thời cũng góp phần kích thích nhu động ruột, hỗ trợ quá trình đại tiện được thuận lợi hơn.
Các nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ
1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện
Hệ tiêu hóa của bé còn non nớt và đang trong quá trình phát triển hoàn thiện. Điều này khiến bé dễ gặp các vấn đề về tiêu hóa tiêu hóa, nhất là khi có thay đổi trong chế độ ăn.
Nguyên nhân chính là do các tuyến tiêu hóa chưa phát triển hoàn chỉnh: tuyến tụy và tuyến nước bọt chưa sản xuất đủ enzyme tiêu hóa, gan chưa chuyển hóa tốt các chất dinh dưỡng, dạ dày cũng chưa tiết đủ dịch vị. Vì thế, khi mẹ chuyển từ sữa mẹ sang ăn dặm hoặc thay đổi thức ăn đột ngột, bé rất dễ bị rối loạn tiêu hóa.
2. Tác động từ kháng sinh
Việc sử dụng kháng sinh kéo dài có thể gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn ảnh hưởng đến hệ vi sinh có lợi trong đường ruột. Hệ vi sinh đường ruột có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch cho trẻ. Khi hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng do tác động của kháng sinh, trẻ dễ gặp các vấn đề tiêu hóa. Nhiều cha mẹ quan tâm đến việc sử dụng kháng sinh kết hợp với men vi sinh cho trẻ để giảm tác dụng phụ, Bio4STOP tổng hợp Hướng dẫn toàn diện về sử dụng Kháng sinh và Men vi sinh cho trẻ để cha mẹ có thể tham khảo tại đây.
3. Thức ăn nhiễm khuẩn và dị ứng thực phẩm
Vi khuẩn như Salmonella, E. coli trong thức ăn nhiễm bẩn hoặc tái sống có thể gây ngộ độc thực phẩm và tiêu chảy ở trẻ. Ngoài ra, một số trẻ có thể bị dị ứng với protein hoặc đường lactose trong sữa, hoặc các thành phần khác trong thức ăn. Vì vậy, việc lựa chọn và chế biến thức ăn cho trẻ cần được thực hiện một cách cẩn thận.
4. Chế độ ăn chưa phù hợp
Chế độ ăn không phù hợp là một trong những nguyên nhân chính gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ. Thức ăn quá cứng hoặc khó tiêu có thể gây đầy bụng và táo bón. Việc cho trẻ ăn vượt quá nhu cầu, hoặc thực đơn thiếu cân đối với quá nhiều đạm và chất béo sẽ tạo áp lực lên hệ tiêu hóa. Đặc biệt, khi chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, hệ tiêu hóa của trẻ cần thời gian để thích nghi. Vì vậy, việc thay đổi chế độ ăn nên được thực hiện từ từ và có kế hoạch để phòng tránh các vấn đề về tiêu hóa.
5. Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Hệ vi sinh đường ruột có vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của bé, đặc biệt là hệ tiêu hóa. Trong đường ruột của bé có hàng nghìn tỷ vi sinh vật, bao gồm hai nhóm: lợi khuẩn và hại khuẩn. Lợi khuẩn chiếm 85%, giúp hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch và sản xuất các chất dinh dưỡng cần thiết. Hại khuẩn chiếm 15%, có chức năng kiểm soát sự phát triển của lợi khuẩn và bảo vệ đường ruột khỏi các mầm bệnh. Khi tỷ lệ này mất cân bằng, hại khuẩn phát triển quá mức sẽ dẫn đến tình trạng loạn khuẩn ruột.
Loạn khuẩn đường ruột có thể gây ra nhiều vấn đề tiêu hóa như: tiêu chảy, táo bón, đau bụng, đầy hơi, khó tiêu, nôn mửa, buồn nôn, đi ngoài ra máu hoặc nhầy. Bé sẽ trở nên mệt mỏi và quấy khóc thường xuyên.
Khi tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh kéo dài, bé có thể gặp phải những vấn đề nghiêm trọng: rối loạn tiêu hóa mãn tính làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng dẫn đến suy dinh dưỡng, hệ miễn dịch suy yếu khiến bé dễ mắc bệnh truyền nhiễm, và tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa như viêm đại tràng hay hội chứng ruột kích thích.
6. Các bệnh lý đường ruột
Ngoài ra, các bệnh lý đường ruột cũng là một nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ. Những bệnh thường gặp bao gồm viêm ruột, viêm dạ dày, và viêm loét tá tràng. Một số trẻ có thể mắc bệnh celiac – một tình trạng rối loạn tiêu hóa do cơ thể phản ứng với gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa đen.
Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa ở trẻ
Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để phòng ngừa và điều trị rối loạn tiêu hóa ở trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần trang bị kiến thức về các triệu chứng rối loạn tiêu hóa ở trẻ để có thể phát hiện sớm và đưa bé đi khám kịp thời.
Khi trẻ gặp vấn đề về tiêu hóa, cha mẹ có thể nhận biết thông qua những dấu hiệu sau đây:
- Tiêu chảy: Trẻ sẽ đi phân lỏng nhiều lần trong ngày. Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu thấy trong phân có máu hoặc chất nhầy. Đây là dấu hiệu cần theo dõi thật kỹ để bảo vệ sức khỏe của trẻ.
- Táo bón: Trẻ sẽ tỏ ra khó chịu và vất vả khi đi vệ sinh, phân cứng và thường kèm theo đau bụng, đầy hơi. Tình trạng này khiến trẻ rất khó chịu và quấy khóc.
- Nôn và buồn nôn: Trẻ hay nôn trớ thức ăn hoặc dịch dạ dày ra ngoài. Khi này trẻ thường kèm theo triệu chứng đau bụng và mệt mỏi, không muốn ăn uống.
- Đau bụng: Trẻ sẽ khóc nhiều và tỏ ra khó chịu, cơn đau có thể từ nhẹ đến dữ dội. Cha mẹ có thể dễ dàng nhận ra qua biểu hiện trẻ co chân, ôm bụng hoặc quấy khóc liên tục.
- Sụt cân: Do không hấp thu được đủ chất dinh dưỡng, trẻ có thể bị sụt cân và mệt mỏi. Đây là dấu hiệu cha mẹ cần đặc biệt quan tâm vì ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ.
- Mất nước: Cha mẹ hãy để ý nếu trẻ có dấu hiệu khát nước nhiều, da và môi khô, đi tiểu ít và khi khóc không ra nước mắt. Đây là những dấu hiệu cảnh báo mất nước không nên bỏ qua.
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa?
Rối loạn tiêu hóa là tình trạng rất thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy không quá nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Để giúp cha mẹ chăm sóc con tốt nhất, Bio4STOP xin chia sẻ một số điều cần lưu ý:
- Theo dõi trẻ thật kỹ: Cha mẹ hãy ghi chép lại tất cả những thay đổi của trẻ: khi nào có triệu chứng, đã ăn gì, triệu chứng như thế nào và xuất hiện bao lâu. Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.
- Bù nước cho trẻ: Cần cho trẻ uống nhiều nước và dung dịch điện giải theo đúng chỉ định của bác sĩ. Tránh cho uống nước ngọt có ga hay nước trái cây nguyên chất vì có thể khiến tình trạng nặng hơn.
- Chọn thức ăn phù hợp: Nên cho trẻ ăn những món dễ tiêu như cháo nhừ, súp, hay cơm nát. Chia nhỏ bữa ăn và tránh đồ ăn khó tiêu. Đặc biệt, cần bổ sung men vi sinh (probiotics) theo hướng dẫn của bác sĩ để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Giữ vệ sinh sạch sẽ: Cần rửa tay thật kỹ trước khi cho trẻ ăn và sau khi thay tã. Môi trường xung quanh cũng cần được giữ sạch sẽ, thoáng mát để trẻ mau khỏe.
- Theo dõi sát sao: Cần theo dõi sát sao tình trạng của trẻ. Đặc biệt chú ý nếu có dấu hiệu bất thường như sốt cao hay tiêu chảy kéo dài.
- Khi nào cần đưa trẻ đi khám: Cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay nếu thấy sốt cao, nôn nhiều, tiêu chảy không dứt, trong phân có máu, mệt mỏi khác thường, hoặc sau 2-3 ngày mà các triệu chứng không thuyên giảm.
Chế độ ăn uống khoa học và phù hợp sẽ giúp bé yêu của mẹ phòng tránh được các vấn đề về tiêu hóa
Kết luận
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em tuy phổ biến nhưng không nên chủ quan. Việc nhận biết sớm và xử trí kịp thời các dấu hiệu như tiêu chảy, táo bón, nôn và buồn nôn, đau bụng, sụt cân và mất nước là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ.
Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả, cha mẹ cần:
- Theo dõi sát sao các triệu chứng của trẻ
- Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và cân bằng
- Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ
- Bổ sung nước và điện giải kịp thời
- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết
Bio4STOP với công nghệ độc quyền Prolac-T™ cùng thành phần Postbiotics là giải pháp an toàn và hiệu quả, hỗ trợ cải thiện các vấn đề tiêu hóa ở trẻ, đặc biệt khi trẻ cần điều trị bằng kháng sinh. Thông qua việc chăm sóc toàn diện kết hợp bổ sung men vi sinh hợp lý, cha mẹ có thể giúp con phát triển hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Lưu ý quan trọng: Hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu bất thường như sốt cao, nôn nhiều, tiêu chảy kéo dài hoặc phân có máu. Nếu cha mẹ muốn bổ sung men vi sinh cho con, đội ngũ chuyên gia của Bio4STOP luôn sẵn sàng tư vấn miễn phí qua hotline 094.399.6568 để đồng hành cùng cha mẹ trong việc chăm sóc sức khỏe của bé.
